Για δεύτερη φορά μέσα σε δύο μήνες, η Υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη παρουσίασε χθες τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Υπουργείου της για το μέλλον της Θεσσαλονίκης. Το νέο αυτό Ρυθμιστικό Σχέδιο φαντάζει τόσο «πράσινο» και ανατρεπτικό, που έγινε δεκτό μάλλον με ενθουσιασμό από τα περισσότερα, έντυπα και ηλεκτρονικά, μέσα της πόλης. Οι περισσότερες επιφυλάξεις περιορίστηκαν στο –εύλογο- ερώτημα αν πρόκειται για ένα ακόμα από τα ετήσια πακέτα εξαγγελιών για τη Θεσσαλονίκη που –ευτυχώς ή δυστυχώς- δεν υλοποιούνται ποτέ. Το Τεχνικό Επιμελητήριο μίλησε για μη ρεαλιστικές προτάσεις και άγνοια της πραγματικότητας. Όμως, πέρα από ρεαλιστικές ή ουτοπικές, πόσο αυτονόητα φιλοπεριβαλλοντικές είναι οι προτάσεις της κ. Μπιρμπίλη;
Υποθαλάσσιοι πεζόδρομοι
Μιας και οι εξαγγελίες αυτές έγιναν με αφορμή τη χθεσινή Πανευρωπαϊκή Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο, ας σταθούμε στο ζήτημα των μετακινήσεων. Το σχέδιο του ΥΠΕΚΑ μοιάζει όντως ρηξικέλευθο: πεζοδρόμηση της Λ. Νίκης και όλων των μικρών κάθετων δρόμων που βγαίνουν στην παραλιακή, μετατροπή της Τσιμισκή σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας με μόνο δύο λωρίδες κυκλοφορίες, και αυτές για λεωφορεία και ταξί, επέκταση του δικτύο πεζόδρομων γύρω από τους αρχαιολογικούς χώρους του κέντρου.
Όμως, η ίδια η Υπουργός πρόλαβε να τονίσει ότι βασική προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι η ολοκλήρωση της κατασκευής μεγάλων μεταφορικών έργων, ανάμεσα στα οποία και η κατασκευή μιας «μικρής» Υποθαλάσσιας, η οποία θα παρακάμπτει το ιστορικό κέντρο. Έτσι, πίσω από τις πεζοδρομήσεις κρύβονται μάλλον νέα έργα εξυπηρέτησης του Ι.Χ. και κυρίως η επιστροφή της Υποθαλάσσιας. Με άλλα λόγια, δεν προβλέπεται μείωση της αυτοκίνησης, αλλά διοχέτευσή της μέσω της Υποθαλάσσιας, ώστε να απελευθερώθει η Τσιμισκή και η Νίκης. Αλλιώς, τί νόημα έχει να γίνει ένα τόσο ακριβό έργο;
Καφετέριες αντί για λεωφορεία;
Αξίζει επίσης να αναρωτηθούμε σε ποια χρήση θα αφιερωθούν οι πεζοδρομημένοι χώροι. Η Πλατεία Αριστοτέλους ή το πεζοδρόμιο της Νίκης υποδεικνύουν ότι η πρόβλεψη του Υπουργείου για μεγάλα πεζοδρόμια στην Τσιμισκή με «μικρά υπαίθρια καθιστικά», μπορεί να σημαίνει παράδοση στα τραπεζοκαθίσματα και τις φαραωνικές καφετέριες.
Βέβαια, το Σχέδιο αναγνωρίζει το πρόβλημα της κατάληψης των πεζοδρομίων, αλλά, αν είσαι Υπουργός Περιβάλλοντος, δεν αρκεί να «αναγνωρίζεις» τέτοια προβλήματα. Μπορείς απλώς να τα λύνεις, χωρίς κόστος, μέσα σε μια μέρα.
Από την άλλη, όπως αποδείχτηκε περίτρανα με το χθεσινό μποτιλιάρισμα κατά τη διάρκεια της «Ημέρας Χωρίς Αυτοκίνητο», η μείωση της αυτοκίνησης προϋποθέτει ανάπτυξη αξιόπιστων και αποτελεσματικών δημόσιων μέσων μαζικής μεταφοράς. Για αυτό το θέμα, η Υπουργός δεν είχε να κομίσει τίποτα, πέρα από την –χιλιοστή- εξαγγελιά για θαλάσσιες συγκοινωνίες και ένα αόριστο μελλοντικό σχέδιο αναδιάρθρωσης του ΟΑΣΘ (του οποίου να θυμίσουμε ότι η κρατική επιχορήγηση φέτος μειώθηκε σημαντικά). Η εξαγγελία της «ολοκλήρωσης του δικτύου λωρίδων αποκλειστικής κυκλοφορίας λεωφορείων» μικρή σημασία έχει τη στιγμή που έχουν καταργηθεί ακόμα και οι υπάρχουσες.
Ο χώρος της ΔΕΘ και τα στρατόπεδα
Προβληματισμούς επίσης προκάλεσαν οι αναφορές στο χώρο της ΔΕΘ. Το μέλλον του χώρου που θα προκύψει μετά την μετεγκατάσταση της Έκθεσης, για την οποία βέβαια δεν υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα, αποτελεί ως γνωστό τη «μητέρα των μαχών» για τους ελεύθερους χώρους στη Θεσσαλονίκη. Η Υπουργός ανέφερε σχετικά ότι «οι εναλλακτικές προτάσεις διαχείρισης του χώρου θα ακολουθούν αρχές περιβαλλοντικού σχεδιασμού και θα περιλαμβάνουν τη δημιουργία νέων χώρων πρασίνου, κτηρίων βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, αλλά και σοβαρή αξιολόγηση της βιωσιμότητάς τους με οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια». Μίλησε ακόμα για «ουσιαστικά αδόμητη» περιοχή, αλλά η επίκληση οικονομικών κριτηριών δεν αφήνει πολλά περιθώρια για απελευθέρωση όλου του χώρου της Έκθεσης.
Για τους υπόλοιπους διεκδικούμενους χώρους, οι απαντήσεις πάλι δεν ήταν σαφείς. Για τα στρατόπεδα που βρίσκονται στο κέντρο, προβλέπεται η ένταξή τους στο μητροπολιτικό πάρκο πολιτισμού και πρασίνου της ευρύτερης περιοχής της Δ.Ε.Θ., και άρα το μέλλον τους εξαρτάται από τον χαρακτήρα του πάρκου αυτού. Τα στρατόπεδα που βρίσκονται νοτιοανατολικά της πόλης θα αντιμετωπισθούν ανά περίπτωση.
Αναπλάσεις παντού
Η Υπουργός επίσης υποσχέθηκε 32 (!) «αναπλάσεις», σχεδόν όλη της πόλης: του κεντρικού δικτύου αρχαιολογικών χώρων, των εισόδων της πόλης, των Λαχανόκηπων, του Βαρδαρίου, της Φράγκων – Χρηματιστηρίου κοκ. Όλες αυτές οι αναπλάσεις δεν ξέρουμε τί ακριβώς θα φέρουν. Η τελευταία εμπειρία που είχαμε στη Θεσσαλονίκη από «ανάπλαση», στα Λαδάδικα τότε, άφησε μόνο μερικές δεκάδες θνησιγενή κέντρα διασκέδασης. Κάτι αντίστοιχο μάλλον προβλέπεται και για την πλατεία Χρηματιστηρίου, αφού η Υπουργός στάθηκε στη συγκέντρωση καταστημάτων διασκέδασης.
Αξιοσημείωτη βέβαια είναι η αναφορά για την ανάδειξη παραδοσιακών ενοτήτων κατοικίας όπως ο Φραγκομαχαλάς, η μουσουλμανική κοινότητα, η εβραϊκή και αρμενική κοινότητα, τις οποίες η Θεσσαλονίκη προσπάθησε συστηματικά να καταστρέψει μετά την προσάρτησή της από το Ελληνικό κράτος. Δεν γνωρίζουμε όμως τί ακριβώς σημαίνει στην πράξη, αφού η Υπουργός κατέληξε ότι θα προκηρύξει νέους διαγωνισμούς και μελέτες.
Πώς θα μοιάζει το λιμάνι (που θα πουλήσουμε)
Εκτενής αναφορά έγινε επίσης στο μέλλον του λιμανιού. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση το ιδιωτικοποιεί, πρόθεση της κ. Μπιρμπίλη, «είναι μία φιλο-περιβαλλοντική και ισόρροπη ανάπτυξη της περιοχής του λιμένα, εστιάζοντας τόσο στην οργάνωση και λειτουργία των μεταφορικών δραστηριοτήτων, όσο και στην προβολή της ιστορικής και πολιτισμικής σχέσης των κατοίκων, που είναι συνδεδεμένοι με τη θαλάσσια σχέση».
Βέβαια, η Θεσσαλονίκη έχει μείνει σχεδόν χωρίς ακτοπλοϊκή σύνδεση με τα νησιά. Οπότε μας μένει πάλι μόνο ο «πολιτισμός», δηλαδή τα καταστήματα διασκέδασης, τα οποία αφού έχουν καταλάβει μέρος της 1ης προβλήτας, τώρα το Υπουργείο εξετάζει τις «δυνατότητες αξιοποίησης και της 2ης προβλήτας» για αυτές τις «δημοφιλείς συνοδές χρήσεις γης», όπως γλαφυρά τις περιγράφει.
Χρηματοδότηση και πλάνο
Τέλος, είναι απολύτως ασαφές με ποια χρηματοδότηση, προτεραιότητα και χρονοδιάγραμμα θα γίνουν τα παραπάνω. Η Υπουργός μίλησε για ορίζοντα 15ετίας, αλλά υποστήριξε ότι κάποια απόαυτά, όπως η μετατροπή της Τσιμισκή σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας, θα γίνει μέχρι το 2012 (μετονομάζοντας έτσι και το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Θεσσαλονίκης από Θεσσαλονίκη 2010 σε Θεσσαλονίκη 2012!). Το Τεχνικό Επιμελητήριο αντίθετα κατέδειξε ότι κάτι τέτοιο είναι αυτή τη στιγμή αδύνατο, όταν μάλιστα τα έργα του Μετρό έχουν περιορίσει άλλους σημαντικούς άξονες.
Το κόστος όλων των παραπάνω υπλογίζεται από το Υπουργείο σε 2 δις ευρώ, από τα οποία τα 500 εκ. Θα προκύψουν από το ΕΣΠΑ, ενώ τα υπόλοιπα από το, διαρκώς συρρικνούμενο, Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων και ιδιωτικές επενδύσεις – γεγονός που πολλαπλασιάζει τους φόβους για παράδοση νέων δημόσιων χώρων στην αγορά. Πάντως, είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή τη στιγμή σε φάση δημοπράτησης βρίσκονται μόνο τρία έργα προϋπολογισμού 70 εκατομμυρίων ευρώ και συγκεκριμένα, ο δεύτερος βραχίονας του κεντρικού αποχετευτικού, η επέκταση της επεξεργασίας νερού από τον Αλιάκμονα και η διευθέτηση της περιφερειακής τάφρου Θεσσαλονίκης, έργα δηλαδή που συνδέονται με την –επίσης προς ιδιωτικοποίηση- ΕΥΑΘ.
Η αντιπολίτευση, και κυρίως η Ν.Δ., μέσω δηλώσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη εκ μέρους του κόμματος, αλλά και των Ψωμιάδη και Παπαγεωργόπουλου, επικέντρωσε την κριτική της στα ασαφή χρονοδιαγράμματα και στην αδυναμία χρηματοδότησης. Στο ίδιο κλίμα κινήθηκε και το Τεχνικό Επιμελητήριο, ενώ το Κ.Κ.Ε. μίλησε για το κίνδυνο να μετατραπεί ο χώρος της Δ.Ε.Θ. σε φιλέτο προς πώληση στα ιδιωτικά συμφέροντα.
