Του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
Από το 1986 που ο Κούβελας κέρδισε τις δημοτικές εκλογές στη Θεσσαλονίκη, ο κεντρικός Δήμος της πόλης αποτελεί εκλογικό “κάστρο” της Νέας Δημοκρατίας -και της όποιας Δεξιάς εν γένει. Μπορεί να υπάρχει και το αντίστοιχο παράδειγμα του Δήμου Αθηναίων, αλλά έχουμε κάποιες σημαντικές διαφορές. Στον μεγαλύτερο Δήμο της χώρας τις εκλογές έχουν κερδίσει κορυφαία (και με ηγετικές φιλοδοξίες) στελέχη της ΝΔ -Έβερτ, Μπακογιάννη, Αβραμόπουλος- ενώ στη Θεσσαλονίκη διάδοχος του Κούβελα και προκάτοχος του Παπαγεωργόπουλου, υπήρξε ο “ευφράδης” Κωνσταντίνος Κοσμόπουλος (ήμαρτον!). Επίσης ενώ ο Δήμος Αθημαίων ήταν, αναντάμ μπαμπαντάμ, δεξιός, στον Δήμο Θεσσαλονίκης, τόσο στα μεσοπολεμικά όσο και τα μεταπολεμικά χρόνια, ο κανόνας ήταν η εκλογή κεντρώων ή και αριστερών δημάρχων, ενώ και τα ποσοστά των εκλογικών σχηματισμών της Αριστεράς ήταν συνήθως υψηλότερα από τα αντίστοιχα της Αθήνας. Σ' αυτό το άρθρο, βέβαια, δεν θα γίνει προσπάθεια εξήγησης αυτού του φαινομένου, αλλά μάλλον μια απόπειρα λεπτομερούς καταγραφής της έκτασής του με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα.
Η παρουσίαση γίνεται χρησιμοποιώντας γενικότερες παρατάξεις, πράγμα που μας επιτρέπει να έχουμε μια συνέχεια, ιδιαίτερα για τις μικρότερες απ' αυτές. Από την άλλη η ένταξη κάποιου κόμματος σε παράταξη σαφώς περιέχει ένα βαθμό αυθαιρεσίας (άλλωστε και μέσα στα κόμματα υπάρχουν τάσεις), αλλά ελπίζουμε ότι δεν βρίσκεται μακριά από την πραγματικότητα. Τα αποτελέσματα προέρχονται από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών (όπου η καταγραφή ξεκινά από τις εθνικές εκλογές του 1996). Στις βουλευτικές και ευρωβουλευτικές εκλογές η καταγραφή περιλαμβάνει όλους τους εκλογικούς συνδυασμούς που ξεπερνούν πανελλαδικά το 0,05%. Οι νομαρχιακές εκλογές δεν συμπεριλήφθηκαν γιατί στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών δεν μπορούν να βρεθούν τα αποτελέσματα κατά Δήμο.
Η καταγραφή αφορά τον “καλλικρατικό” Δήμο Θεσσαλονίκης, μαζί δηλ. με τον Δήμο Τριανδρίας αν και η ένταξή του τελευταίου δεν αλλάζει σχεδόν καθόλου την εικόνα αφού τα έγκυρα ψηφοδέλτια στον “μη καλλικρατικό” Δήμο Θεσσαλονίκης κυμαίνονται από 122.177 έως 193.669 και στην Τριανδρία από 4.760 μέχρι 7.287. Οι παρατάξεις συμβολίζονται με μικρά γράμματα, ως εξής:
αδ = Ακροδεξιά
δ = Δεξιά
κδ = Κεντροδεξιά
κ = Κέντρο
κα = Κεντροαριστερά
α = Αριστερά
αα = Άκρα Αριστερά
Εθνικές εκλογές
Σ' όλες τις εθνικές εκλογές οι ψήφοι της ΝΔ εντάσσονται στη Δεξιά (δ), του ΠΑΣΟΚ στο Κέντρο (κ) και του ΚΚΕ καθώς και του ΣΥΝ, μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ, στην Αριστερά (α). Από εκεί και πέρα έχουμε κατά εκλογές:
1996: αδ = Εθνική Πολιτική Ένωσις (Ε.Π.ΕΝ.), Κόμμα Ελληνισμού & Χρυσή Αυγή
δ = Πολιτική Άνοιξη (μαζί με ΝΔ βέβαια)
κδ = Ένωση Κεντρώων, Ένωση Οικολόγων, Κυνηγοί & Οικολόγοι Ελλάδας
κα = Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα (ΔΗ.Κ.ΚΙ.), Οικολόγοι Εναλλακτικοί & Ο.Α.Κ.Κ.Ε.
αα = Μαχόμενη Αριστερά (Μαχ.Αρ.) & Μ-Λ Κ.Κ.Ε..
2000: αδ = Εθνική Συμμαχία, Πρώτη Γραμμή & Κόμμα Ελληνισμού
κδ = Δημοκρατική Περιφερειακή Ένωση, Ένωση Κεντρωών & Έλληνες Οικολόγοι
κα = ΔΗ.Κ.ΚΙ. & Οικολόγοι Εναλλακτικοί
αα = Μέτωπο Ριζοσπαστικής Αριστερά (ΜΕ.Ρ.Α.), Κ.Κ.Ε. (μ-λ) & Μ-Λ Κ.Κ.Ε. Αριστερά
2004: αδ = ΛΑ.Ο.Σ. & Ελληνικό Μέτωπο
κδ: Ένωση Κεντρώων
κα: ΔΗ.Κ.ΚΙ.
αα: ΜΕ.Ρ.Α., Κ.Κ.Ε. (μ-λ), Αντικαπιταλιστική Συμμαχία & (Μ-Λ) Κ.Κ.Ε.
2007: αδ = ΛΑ.Ο.Σ.
δ = Δημοκρατική Αναγέννηση (μαζί με ΝΔ)
κδ = Ένωση Κεντρώων & Φιλελεύθερη Συμμαχία
κα = Οικολόγοι Πράσινοι
αα = Κ.Κ.Ε. (μ-λ), ΜΕ.Ρ.Α., Ενωμένη Αντικαπιταλιστική Αριστερά (ΕΝ.ΑΝΤΙ.Α.) & (Μ-Λ) Κ.Κ.Ε.
2009: αδ = ΛΑ.Ο.Σ. & Λαϊκός Σύνδεσμος-Χρυσή Αυγή
δ = Δημοκρατική Αναγέννηση & Κοινωνία (μαζί με τη ΝΔ)
κδ = Έλληνες Οικολόγοι, Ένωση Κεντρώων & Δημοκρατικοί
κα = Οικολόγοι Πράσινοι
αα = Αντικαπιταλιστική Αριστερή Συνεργασία για την Ανατροπή (ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α.), Κ.Κ.Ε. (μ-λ), (Μ-Λ) Κ.Κ.Ε., Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα (Ε.Ε.Κ.).
Πίνακας 1
Αποτελέσματα εθνικών εκλογών
Εκλογές | 1996 | 2000 | 2004 | 2007 | 2009 | |
αδ | ψήφοι | 757 | 1.078 | 8.372 | 11.048 | 14.375 |
% | 0,41 | 0,58 | 4,17 | 5,77 | 8,27 | |
δ | ψήφοι | 72.403 | 83.870 | 96.395 | 81.650 | 63.159 |
% | 39,40 | 45,28 | 47,97 | 42,63 | 36,35 | |
κδ | ψήφοι | 4.580 | 3.708 | 872 | 1.263 | 1.669 |
% | 2,49 | 2,00 | 0,43 | 0,66 | 0,96 | |
κ | ψήφοι | 74.398 | 73.086 | 68.488 | 57.093 | 60.812 |
% | 40,49 | 39,45 | 34,08 | 29,81 | 35,00 | |
κα | ψήφοι | 9.361 | 4.929 | 4.630 | 3.484 | 6.620 |
% | 5,09 | 2,30 | 2,30 | 1,82 | 3,81 | |
α | ψήφοι | 21.660 | 17.830 | 20.957 | 29.356 | 25.764 |
% | 11,79 | 9,63 | 10,43 | 15,33 | 14,83 | |
αα | ψήφοι | 390 | 585 | 1.043 | 1.376 | 1.303 |
% | 0,21 | 0,32 | 0,52 | 0,72 | 0,75 | |
Έγκυρα | 183.747 | 185.243 | 200.956 | 185.713 | 173.746 | |
Αρχικά βλέπουμε ότι η συμμετοχή που εκφράζεται με τον αριθμό των εγκύρων ψηφοδελτίων σημειώνει μέγιστο το 2004 και ελάχιστο στις περσινές εκλογές. Κατά παρατάξεις, τώρα, βλέπουμε τη σαφή και σταθερή άνοδο της Ακροδεξιάς (ιδιαίτερα, βέβαια, από το 2004 με την εμφάνιση του ΛΑΟΣ). Η Δεξιά σημειώνει το μέγιστό της το 2004 και το ελάχιστο το 2009 (άρα μπορούμε εύλογα να υποθέσουμε ότι η αποχή των τελευταίων εκλογών προερχόταν κυρίως από το χώρο της ΝΔ). Είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο το 1996 το Κέντρο ξεπερνά τη Δεξιά. Στις τελευταίες εκλογές υπάρχει σχεδόν ισοπαλία (για την ακρίβεια η διαφορά υπέρ του ΠΑΣΟΚ έναντι της ΝΔ -μια και στη Δεξιά συνυπολογίζουμε και το κόμμα του Παπαθεμελή μαζί με την πολύ μικρότερη Κοινωνία- είναι λιγότεροι από 400 ψήφοι κι οφείλεται στην υπεροχή του κυβερνώντος κόμματος στην Τριανδρία, καθώς στον “μη καλλικρατικό” Δήμο Θεσσαλονίκης η ΝΔ είναι -και σ' αυτές τις εκλογές- πρώτο κόμμα, έστω και με 150 ψήφους διαφορά). Η Δημοκρατική Αναγέννηση, του υποψήφιου δημάρχου Παπαθεμελή, συγκέντρωσε το 2007 σχεδόν 3.900 ψήφους (2,1%) και το 2009 έφτσε τις 2.350 ψήφους (1,4%). Προφανώς αυτές οι ψήφοι αποτελούν τον σκληρό πυρήνα των υποστηρικτών του, μιας και σ' αυτές τις αναμετρήσεις δεν υπήρχε πιθανότητα εκλογής του.
Το συνονθύλευμα των μικρών κομμάτων που καταγράφουμε ως Κεντροδεξιά παρουσιάζει μέγιστο το 1996 (τότε η Ένωση Κεντρώων είχε ξεπεράσει τις 3.400 ψήφους), ελάχιστο το 2004 και σχετική ανάκαμψη στις δύο τελευταίες εκλογές, τα αποτελέσματα των οποίων -όμως- παραμένουν μακράν των δύο πρώτων. Το ΠΑΣΟΚ (Κέντρο) έχει μια σταθερή πτώση κι η ανάκαμψη των τελευταίων εκλογών είναι βασικά στα ποσοστά. Οι αριθμοί της Κεντροαριστεράς αφορούν ουσιαστικά δύο διαφορετικές ιστορίες, το ΔΗΚΚΙ (από το πανελλαδικό ζενίθ του στην εξαφάνιση) και την ανάδυση των Οικολόγων Πράσινων. Η Αριστερά έχει μάλλον τα περισσότερα σκαπανεβάσματα (πτώση-άνοδο-άνοδο-πτώση) αλλά ποσοστιαία τις δύο τελευταίες φορές τείνει να σταθεροποιηθεί στο 15%. Τέλος, η Άκρα Αριστερά έχει συνεχή άνοδο, αλλά παραμένει ο μικρότερος εταίρος στο σύνολο των παρατάξεων.
Στα διαγράμματα παρουσιάζουμε το άθροισμα των ψήφων και των ποσοστών της Δεξιάς με την Ακροδεξιά αφενός και των εκλογικών σχηματισμών αριστερότερα του ΠΑΣΟΚ αφετέρου.
Ψήφοι στις εθνικές εκλογές
Με γαλάζιο η Δεξιά-Ακροδεξιά, με πράσινο το Κέντρο και με κόκκινο η Κεντροαριστερά-Αριστερά-Άκρα Αριστερά (παραλείψαμε την Κεντροδεξιά). Οι διακεκομμένες ευθείες αντιστοιχούν στη γραμμική παλινδρόμηση κάθε παράταξης. Γραμμική παλινδρόμηση είναι μια μαθηματική κατασκευή που δίνει την τάση μιας σειράς δεδομένων με τη μορφή μιας υποθετικής ευθείας που την προσεγγίζει (αν κι εδώ έχουμε λίγα σημεία, μόλις πέντε). Βλέπουμε λοιπόν μια ελαφρά ανοδική τάση για Δεξιά-Ακροδεξιά (κλίση 1.649,8 αλλά συντελεστής συσχέτισης μόλις 0,04) και Κεντροαριστερά-Αριστερά-Άκρα Αριστερά (κλίση 1.542,4 και συντελεστής συσχέτισης 0,27) και σαφώς πτωτική για το Κέντρο (κλίση -4.316,5 και συντελεστής συσχέτισης 0,81). Η κλίση μας δείχνει πόσο έντονη είναι η άνοδος ή η πτώση, ενώ ο συντελεστής συσχέτισης πόσο αξιόπιστη είναι η προσέγγιση της καμπύλης των δεδομένων με την ευθεία της γραμμικής παλινδρόμησης και κυμαίνεται μεταξύ μηδέν (καμμία σχέση) και ένα (απόλυτη ταύτιση). Δηλαδή στο παραπάνω διάγραμμα η ευθεία της γραμμικής παλινδρόμησης δεν έχει και πολύ σχέση με την καμπύλη των ψήφων της Δεξιάς-Ακροδεξιάς, αλλά προσεγγίζει πολύ καλά τις ψήφους του Κέντρου.
Σχήμα 2
Ποσοστά στις εθνικές εκλογές
Με γαλάζιο η Δεξιά-Ακροδεξιά, με πράσινο το Κέντρο και με κόκκινο η Κεντροαριστερά-Αριστερά-Άκρα Αριστερά. Οι διακεκομμένες ευθείες αντιστοιχούν στη γραμμική παλινδρόμηση κάθε παράταξης. Στα ποσοστά η γαλάζια και η κόκκινη γραμμική παλινδρόμηση έχουν την ίδια ακριβώς κλίση (0,01 -είναι δηλ. παράλληλες) και κοντινούς συντελεστές συσχέτισης (0,20 η γαλάζια, 0,29 η κόκκινη), ενώ η πράσινη παλινδρόμηση έχει διπλάσια αρνητική κλίση (-0,02) και πάλι υψηλό συντελεστή συσχέτισης (0,60).
Σημαντικό είναι το γεγονός ότι αθροιστικά μια φορά η Δεξιά-Ακροδεξιά ξεπερνά το μισό των εγκύρων ψηφοδελτίων, ενώ μια άλλη φορά το αγγίζει, ενώ το μέσο ποσοστό της ανέρχεται στο 46,5%. Για τις δύο άλλες βασικές παρατάξεις ο μέσος όρος του ποσοστού είναι 36% για το Κέντρο και 16% για την Κεντροαριστερά-Αριστερά-Άκρα Αριστερά.
Ευρωεκλογές
Πάλι σ' όλες τις εκλογές οι ψήφοι της ΝΔ εντάσσονται στη Δεξιά (δ), του ΠΑΣΟΚ στο Κέντρο (κ) και του ΚΚΕ καθώς και του ΣΥΝ, μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ, στην Αριστερά (α). Από εκεί και πέρα έχουμε κατά εκλογές:
1999: αδ = Πρώτη Γραμμή, Κόμμα Ελληνισμού & Ελληνικό Μέτωπο
δ = Πολιτική Άνοιξη
κδ = Φιλελεύθεροι, Κυνηγοί, Ένωση Κεντρώων, Κολλάτος & Έλληνες Οικολόγοι
κα = ΔΗ.Κ.ΚΙ., Ριζοσπαστική Αντιαπαγορευτική Κίνηση, Οικολόγοι Εναλλακτικοί (Χατζηπαναγ.), Λ.Ε.Υ.Κ.Ο., Αγωνιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (Α.Σ.Κ.Ε.), Ουράνιο Τόξο & Ο.Α.Κ.Κ.Ε.
αα = (Μ-Λ) Κ.Κ.Ε. & ΜΕ.Ρ.Α.
2004: αδ = ΛΑ.Ο.Σ., Ελληνικό Μέτωπο & Πατριωτική Συμμαχία
κδ = Δημοκρατική Περιφερειακή Ένωση, Ένωση Κεντρώων & Έλληνες Οικολόγοι
κα = Οικολόγοι Πράσινοι, Δημοκρατική Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΔΗ.ΣΟ.Κ.), Α.Σ.Κ.Ε. & Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία
α = Γυναίκες για μια Άλλη Ευρώπη
αα = (Μ-Λ) Κ.Κ.Ε., ΜΕ.Ρ.Α. & Αντικαπιταλιστική Συμμαχία.
2009: αδ = ΛΑ.Ο.Σ., Λαϊκός Σύνδεσμος-Χρυσή Αυγή & Ελληνική Ενότητα (ΕΛ.ΕΝ.)
δ = Πανελλήνιο Μακεδονικό Μέτωπο (ΠΑ.Μ.ΜΕ.) & Κοινωνία
κδ = Κόμμα Ελλήνων Κυνηγών, Δράση, Οικολόγοι Ελλάδας, Έλληνες Οικολόγοι, Ένωση Κεντρώων, Ελληνικό Κίνημα Άμεσης Δημοκρατίας, Κόμμα Φιλελευθέρων, Φιλελεύθερη Συμμαχία
κα = Οικολόγοι Πράσινοι, Λ.Ε.Υ.Κ.Ο., Κόμμα Νέων, Α.Σ.Κ.Ε., Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία-Ουράνιο Τόξο & Ο.Α.Κ.Κ.Ε.
αα = ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α, (Μ-Λ) Κ.Κ.Ε. & Ε.Ε.Κ.
Πίνακας 2
Αποτελέσματα ευρωεκλογών
Εκλογές | 1999 | 2004 | 2009 | |
αδ | ψήφοι | 2.700 | 14.034 | 12.771 |
% | 1,40 | 7,90 | 10,06 | |
δ | ψήφοι | 75.552 | 77.211 | 47.889 |
% | 39,25 | 43,45 | 37,73 | |
κδ | ψήφοι | 11.907 | 4.197 | 5.092 |
% | 6,19 | 2,36 | 4,01 | |
κ | ψήφοι | 56.384 | 48.764 | 34.946 |
% | 29,29 | 27,44 | 27,53 | |
κα | ψήφοι | 13.253 | 3.612 | 6.492 |
% | 6,88 | 2,03 | 5,11 | |
α | ψήφοι | 30.103 | 28.842 | 18.814 |
% | 15,64 | 16,23 | 14,82 | |
αα | ψήφοι | 723 | 1.333 | 933 |
% | 0,38 | 0,75 | 0,74 | |
Έγκυρα | 192.510 | 178.287 | 126.937 | |
Εδώ βέβαια η πρώτη παρατήρηση αφορά τη συμμετοχή στις εκλογές που φαίνεται στον αριθμό των εγκύρων, ο οποίος στις τελευταίες ευρωεκλογές κυριολεκτικά κατακρημνίζεται -όπως άλλωστε συνέβη σ' όλη την Ελλάδα. Ως εκ τούτου, όλες σχεδόν οι παρατάξεις (με εξαίρεση την Κεντροδεξιά και την Κεντροαριστερά) έχουν το 2009 λιγότερες ψήφους απ' ότι το 2004. Μιλώντας, λοιπόν, κυρίως για τα ποσοστά έχουμε τη σαφή άνοδο της Ακροδεξιάς, που φθάνει την τελευταία φορά το 1/10 των εγκύρων ψηφοδελτίων. Επίσης, ήδη από το 2004 ο ΛΑΟΣ ξεπερνούσε τον ΣΥΝ, ενώ το 2009 ξεπέρασε και το ΚΚΕ. Η Δεξιά σημειώνει την ίδια, κι αυτή, πορεία με τις εθνικές εκλογές καθώς το ποσοστό της κορύφωνεται το 2004 και σημειώνει ελάχιστο το 2009. Αυτή τη χρονιά να σημειώσουμε ότι το Πανελλήνιο Μακεδονικό Μέτωπο (Παπαθεμελής – Ζουράρις) ξεπέρασε οριακά το 5%.
Η παρουσία της Κεντροδεξιάς είναι σαφώς πιο εμφανής στις “χαλαρές” ευρωεκλογές. Σημαντικότερα, σ' αυτήν την παράταξη είναι τα κατά καιρούς κόμματα του Στέφανου Μάνου (σχεδόν 5.000 ψήφους και 2,5% το 1999 και 2.000 ψήφους και 1,5% δέκα χρόνια αργότερα). Για το ΠΑΣΟΚ τα πράγματα μοιάζουν κάπως με τις εθνικές, αλλά την τελευταία φορά το ποσοστό του είναι ουσιαστικά ίδιο με την προηγούμενη. Για την Κεντροαριστερά είναι εύκολα εξηγήσιμη η άνοδος και σε ψήφους το 2009 καθώς το 2004 ήταν η πρώτη φορά που, αφενός, δεν κατέβαινε το ΔΗΚΚΙ (σε οποιουδήποτε είδους πανελλαδική αναμέτρηση) και, αφετέρου, κατέβαιναν οι Οικολόγοι Πράσινοι. Το πιο αξιοπρόσεκτο για τα ποσοστά της Αριστεράς είναι η σταθερότητά τους που αφορά, εξίσου, και τα δύο κόμματά της. Και η Άκρα Αριστερά παρουσιάζει εικόνα παρόμοια μ' αυτή των εθνικών εκλογών και τις δύο τελευταίες φορές σταθεροποιείται πάλι στο 0,75%.
Σχήμα 3
Ψήφοι στις ευρωεκλογές
Με γαλάζιο η Δεξιά-Ακροδεξιά, με πράσινο το Κέντρο, με κόκκινο η Κεντροαριστερά-Αριστερά-Άκρα Αριστερά και με κίτρινο η Κεντροδεξιά. Με τις διακεκομμένες γραμμές είναι πάλι οι γραμμικές παλινδρομήσεις που έχουν όλες αρνητικές κλίσεις με κάπως πιο έντονη του ΠΑΣΟΚ (-10.719), πολύ κοντά αυτή της όποιας Αριστεράς με εκείνη της Δεξιάς-Ακροδεξιάς (-8.920 και -8.796 ανίστοιχα) και πολύ πιο ήπια της Κεντροδεξιάς (-3.407,5). Οι συντελεστές συχέτισης είναι πολύ ισχυροί για την καμπύλη της Κεντροαριστεράς-Αριστεράς-Άκρας Αριστεράς (0,99) και του Κέντρου (0,97), γι' αυτό και οι διακεκομμένες γραμμές ουσιαστικά ταυτίζονται με τις καμπύλες των αντίστοιχων ψήφων, λιγότερο για την Κεντροδεξιά (0,65) και πάλι η μικρότερη σχέση υπάρχει για τη γραμμική παλινδρόμηση Δεξιάς-Ακροδεξιάς (0,33).
Ποσοστά στις ευρωεκλογές
Στα ποσοστά βέβαια δεν υπάρχουν οι μεγάλες πτώσεις που υπάρχουν στους απόλυτους αριθμούς ψήφων. Το ποσοστό της Δεξιάς-Ακροδεξιάς (κλίση 0,04 – συντελεστής συσχέτισης 0,44) μια φορά ξεπερνάει το 50% (2004), ενώ ο μέσος όρος είναι ίδιος με των εθνικών εκλογών (46,5%), οπότε μπορούμε να πούμε πως σχεδόν όλοι οι ψήφοι που φεύγουν από τη ΝΔ λόγω χαλαρότητας δεν πάνε και πολύ μακριά. Τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ σχηματίζουν μια σχεδόν ευθεία γραμμή (κλίση -0,01 – συντελεστής συσχέτισης 0,67) με μέση τιμή το 28%, ενώ και ο χώρος αριστερότερά του δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες διακυμάνσεις (κλίση -0,01 – συντελεστής συσχέτισης 0,32) με μέσο ποσοστό 21%. Τέλος ο χώρος μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων έχει μέσο όρο 4% με κλίση -0,01 (κι αυτός) και συντελεστή συσχέτισης 0,32. Αξιοσημείωτο ότι ακόμη και στις τελευταίες ευρωεκλογές το άθροισμα του ΠΑΣΟΚ κι όλων των κόμμάτων που βρίσκονται στ' αριστερά του ισούται περίπου με το άθροισμα Δεξιάς-Ακροδεξιάς.
Δημοτικές εκλογές
Στις δημοτικές εκλογές η κατανομή των συνδυασμών -χρησιμοποιούμε τους/τις επικεφαλής γιατί ποια-ος θυμάται τα επίσημα ονόματά τους;- γίνεται ως εξής (Θ: Δήμος Θεσσαλονίκης, Τ: Δήμος Τριανδρίας):
1998: δ = Παπαγεωργόπουλος (Θ) & Τσιβελεκίδης (Τ)
κ = Λαζαρίδης (Θ) & Σερβετάς (Τ)
κα = Κωνσταντινίδης (Θ)
α = Βούγιας (Θ), Σαχίνης (Θ) & Ζαχαριάδης (Τ)
αα = Θεοδωροπούλου (Θ).
2002: αδ = Κουριαννίδης (Θ)
δ = Παπαγεωργόπουλος (Θ) & Δρίτσα (Τ)
κ = Βούγιας (Θ) & Σερβετάς (Τ)
α = Σαχίνης (Θ), Κουράκης (Θ) & Καλώτας (Τ)
αα = Θεοδωροπούλου (Θ)
2006: αδ = Καρατζαφέρης (Θ)
δ = Παπαγεωργόπουλος (Θ) & Δρίτσα (Τ)
κ = Αράπογλου (Θ), Μπουτάρης (Θ) & Σερβετάς (Τ)
α = Σαχίνης (Θ), Κουράκης (Θ) & Χατζηγιαννίδης (Τ)
αα = Αγαπητός (Θ).
Πίνακας 3
Αποτελέσματα δημοτικών εκλογών
Εκλογές | 1998 | 2002 | 2006 | |
αδ | ψήφοι | 2.142 | 12.371 | |
% | 1,17 | 7,21 | ||
δ | ψήφοι | 74.049 | 98.882 | 71.511 |
% | 44,31 | 53,91 | 41,67 | |
κ | ψήφοι | 52.804 | 51.978 | 64.686 |
% | 31,60 | 28,34 | 37,69 | |
κα | ψήφοι | 5.374 | ||
% | 3,22 | |||
α | ψήφοι | 33.917 | 28.751 | 21.402 |
% | 20,30 | 15,68 | 12,47 | |
αα | ψήφοι | 953 | 1.655 | 1.657 |
% | 0,57 | 0,90 | 0,97 | |
Έγκυρα | 167.097 | 183.408 | 171.627 | |
Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι πως αυτές οι εκλογές είναι πιο δύσκολες για τα μικρά κόμματα (με 56 υποψηφίους μπορείς να καλύψεις όλη τη χώρα στις εθνικές, για να μη αναφερθούμε στις ευρωεκλογές, αλλά για τις δημοτικές ο νόμος ορίζει ότι οι συνδυασμοί πρέπει να έχουν τουλάχιστον τόσους υποψήφιους όσες κι οι θέσεις του δημοτικού συμβουλίου). Έτσι από τον πίνακα εξαφανίζεται ως παράταξη η Κεντροδεξιά, ενώ η Κεντροαριστερά εμφανίζεται μόνο το 1998 όταν το ΔΗΚΚΙ κατέβασε ως υποψήφιο δήμαρχο τον Λ. Κωνσταντινίδη (το 2002 το ίδιο κόμμα είχε προβεί σε γενική συνεργασία με το ΚΚΕ και το 2006 οι Οικολόγοι Πράσινοι είχαν υποστηρίξει Μπουτάρη). Η Ακροδεξιά θα εμφανιστεί δειλά το 2002 (με τον Κουριαννίδη, στελέχος του Ελληνικού Μετώπου του Μ. Βορίδη), αλλά το 2006 θα ξεπεράσει το 7% με επικεφαλής τον ίδιο τον αρχηγό του ΛΑΟΣ, οδηγώντας τον Παπαγεωργόπουλο -οριακά- στο δεύτερο γύρο (γιατί τότε θα μπορούσε να εκλεγεί την πρώτη Κυριακή με το 42%).
Ο υποψήφιος της ΝΔ (που ήταν ο ίδιος και στις τρεις αυτές εκλογές) φθάνει στο απόγειό του το 2002 (την ίδια περίοδο δηλ. με το κόμμα του) ξεπερνώντας τις 95.000 ψήφους και το 54% (θυμίζουμε πως στους πίνακες συμπεριλαμβάνονται και τα αποτελέσματα του Δήμου Τριανδρίας). Επίσης την πρώτη και τρίτη φορά συγκεντρώνει περίπου 70.000 ψήφους. Οι υποψήφιοι του ΠΑΣΟΚ τις δύο πρώτες φορές (Λαζαρίδης και Βούγιας) κινούνται γύρω στις 50.000 και το 30%, ενώ στις τελευταίες το άθροισμα Μπουτάρη κι Αράπογλου φθάνει τις 62.000 ψήφους και το 37,50% (είναι αξιοσημείωτο ότι στον δεύτερο γύρο του 2006 η Αράπογλου πήρε μόλις 3.500 ψήφους πάνω απ' αυτό το άθροισμα -κι ο Παπαγεωργόπουλος, βέβαια, συγκέντρωσε μόνο 4.000 ψήφους παραπάνω).
Για την όποια Αριστερά τα πράγματα δεν δείχνουν καλά καθώς εμφανίζει συνεχή μείωση, αν και αυτή η εικόνα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ψήφους του συνδυασμού του (τότε) Βούγια το 1998 που είναι ζήτημα αν πολλές απ' αυτές μπορούν να ενταχθούν έστω στην Κεντροαριστερά ή το Κέντρο (για παράδειγμα από τον συνδυασμό Βούγια τη μία από τις δύο θέσεις, πέραν του επικεφαλής, κατέλαβε η Βίκυ Χατζηβασιλείου που αργότερα, σε μια κρίση ενθουσιασμού, παρομοίωσε τον Παπαγεωργόπουλο με τον Βασίλειο τον Βουλγαροκτόνο -με την καλή έννοια εννοείται· επίσης στον δεύτερο γύρο του 1998 ο, ακόμη, δήμαρχος είχε πάρει 12.500 ψήφους παραπάνω από τον πρώτο κι ο Λαζαρίδης περίπου 21.000, και δεν υπήρχε παρουσία της Ακροδεξιάς). Η Άκρα Αριστερά, από την άλλη, κατόρθωσε να έχει συνεχή παρουσία στον Δήμο Θεσσαλονίκης -για την ακρίβεια είναι ο χώρος του ΝΑΡ, μετέπειτα ΜΕΡΑ, νυν ΑΝΤΑΡΣΥΑ- και αύξησε τις ψήφους της μεταξύ 1998 και 2002 αλλά στις επόμενες εκλογές είναι λες και τον συνδυασμό τον ψήφισαν ακριβώς οι ίδιοι άνθρωποι.
Σχήμα 5
Ψήφοι στις δημοτικές εκλογές
Ποσοστά στις δημοτικές εκλογές
Με γαλάζιο η Δεξιά-Ακροδεξιά, με πράσινο το Κέντρο και με κόκκινο η Κεντροαριστερά-Αριστερά-Άκρα Αριστερά. Για τη Δεξιά-Ακροδεξιά έχουμε μια καμπύλη παρόμοια με των εθνικών και ευρωεκλογών με πολύ υψηλότερο όμως μέσο όρο (49,5%). Για το Κέντρο έχουμε κάτι ανάμεσα σε εθνικές και ευρωεκλογές με μέσο ποσοστό 32,5% κι αύξηση στις τελευταίες (με τους δύο συνδυασμούς στο χώρο του). Οι δυνάμεις αριστερότερα του ΠΑΣΟΚ έχουν μέση τιμή ποσοστού 18% και μια σχεδόν ευθύγραμμη μείωση.
Σχέση μεταξύ συμμετοχής και δύναμης των παρατάξεων
Μια ενδιαφέρουσα εικόνα προκύπτει αν κοιτάξουμε τη συσχέτιση της συμμετοχής στις εκλογές (εκφραζόμενης με τον αριθμό των εγκύρων) και του ποσοστού των παρατάξεων. Η υπολογιζόμενη στατιστική συσχέτιση μεταξύ δύο μεγεθών μπορεί να πάρει τιμές μεταξύ -1 και 1. Αν έχει την τιμή 0 τα δύο μεγέθη δεν σχετίζονται καθόλου, οι θετικές τιμές δηλώνουν πως είναι ανάλογα κι οι αρνητικές πως είναι αντιστρόφως ανάλογα. Η σχέση μεταξύ των δύο μεγεθών είναι μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερο είναι το μέτρο της στατιστικής συσχέτισης. Η συσχέτιση, λοιπόν, του ποσοστού των παρατάξεων με τον αριθμό των εγκύρων φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.
Πίνακας 4
Συσχέτιση αριθμού εγκύρων και ποσοστών παρατάξεων
Παράταξη | Συσχέτιση |
Ακροδεξιά | -0,66 |
Δεξιά | 0,42 |
Κεντροδεξιά | -0,27 |
Κέντρο | 0,30 |
Κεντροαριστερά | -0,23 |
Αριστερά | -0,32 |
Άκρα Αριστερά | -0,35 |
Όπως βλέπουμε η μεγάλη συμμετοχή ψηφοφόρων ευνοεί τις δυο μεγάλες παρατάξεις και περισσότερο τη Δεξιά. Επίσης οι πιο ισχυρές αρνητικές συσχετίσεις βρίσκονται στα άκρα του πολιτικού φάσματος, ιδιαίτερα βέβαια στην Ακροδεξιά. Ένας πιθανός παράγοντας διαμόρφωσης αυτού του φαινομένου είναι ότι τα δύο μεγάλα κόμματα διαθέτουν μεγαλύτερες “δεξαμενές” ψηφοφόρων, οι οποίοι όμως -συνήθως- εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους μάλλον απέχοντας παρά ψηφίζοντας άλλο κόμμα.
Και μια ενδοαριστερή ματιά
Εντέλει, ας δούμε με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τι γίνεται στην όποια αριστερά. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι ψήφοι και τα ποσοστά σ' όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις (λ.κα = λοιπά κεντροαριστερά κόμματα, πλην του ΔΗΚΚΙ και των Οικολόγων Πράσινων κατά περίπτωση, ΜΟ = Μέσος όρος, ΤΑ = Τυπική απόκλιση).
Πίνακας 5
Ψήφοι και ποσοστά της όποιας Αριστεράς
Εκλ. | ΚΚΕ | % | ΣΥΡΙΖΑ | % | ΟΠ | % | ΔΗΚΚΙ | % | λ.κα | % | αα | % |
Εθν96 | 9.407 | 5,12 | 12.253 | 6,67 | 8.970 | 4,88 | 391 | 0,21 | 390 | 0,21 | ||
Δημ98 | 9.551 | 5,72 | 24.366 | 14,58 | 5.374 | 3,22 | 953 | 0,57 | ||||
Ευρ99 | 17.928 | 9,31 | 12.175 | 6,32 | 10.754 | 5,59 | 2.499 | 1,30 | 723 | 0,38 | ||
Εθν00 | 10.485 | 5,66 | 7.345 | 3,97 | 4.925 | 2,66 | 4 | 0,00 | 585 | 0,32 | ||
Δημ02 | 17.669 | 9,63 | 11.082 | 6,04 | 1.655 | 0,90 | ||||||
Εθν04 | 11.562 | 5,75 | 9.395 | 4,68 | 4.630 | 2,30 | 1.043 | 0,52 | ||||
Ευρ04 | 17.364 | 9,74 | 11.478 | 6,44 | 3.045 | 1,71 | 567 | 0,32 | 1.333 | 0,75 | ||
Δημ06 | 13.053 | 7,61 | 8.349 | 4,86 | 1.657 | 0,97 | ||||||
Εθν07 | 16.379 | 8,82 | 12.977 | 6,99 | 3.484 | 1,88 | 1.376 | 0,74 | ||||
Ευρ09 | 10.826 | 8,53 | 7.988 | 6,29 | 5.670 | 4,47 | 822 | 0,65 | 933 | 0,74 | ||
Εθν09 | 14.465 | 8,33 | 11.299 | 6,50 | 6.620 | 3,81 | 1.303 | 0,75 | ||||
ΜΟ | 13.517 | 7,66 | 11.701 | 6,67 | 4.705 | 2,97 | 6.931 | 3,73 | 857 | 0,50 | 1.086 | 0,62 |
ΤΑ | 3.372 | 1,77 | 4.609 | 2,79 | 1.717 | 1,38 | 2.762 | 1,43 | 965 | 0,51 | 419 | 0,24 |
Να διευκρινίσουμε ότι μέχρι τις Δημοτικές 2002 ως ΣΥΡΙΖΑ καταγράφονται οι ψήφοι του ΣΥΝ, ενώ στις Ευρωεκλογές 2004 στη στήλη του ΣΥΡΙΖΑ έχουμε το άθροισμα των ψήφων του ΣΥΝ και των Γυναικών για μια Άλλη Ευρώπη. Ακόμη στις Δημοτικές του 2002 υπήρξε συνεργασία του ΚΚΕ με το ΔΗΚΚΙ την οποία καταγράφουμε στη στήλη του ΚΚΕ, ενώ του ΔΗΚΚΙ μένει κενή. Τέλος, βλέπουμε ότι η λοιπή Κεντροαριστερά ουσιαστικά δεν παίζει ρόλο, καθώς εμφανίζεται σχεδόν μόνο στις ευρωεκλογές και το καλύτερο σκορ, το 1999, οφείλεται στην απήχηση του σχήματος ΡΑΚ (Ριζοσπαστική Αντιαπαγορευτική Κίνηση), με επικεφαλής τον Κλ. Γρίβα, που συγκέντρωσε 1.343 ψήφους. Γι' αυτό το λόγο την παραλείπουμε από το επόμενο διάγραμμα.
Παρατηρώντας τον πίνακα και το σχήμα βλέπουμε μια σχετική σταθερότητα με τις διακυμάνσεις να οφείλονται περισσότερο στο είδος των εκλογών. Έτσι το ΚΚΕ κινείται γύρω από τη γραμμή των 15.000 ψήφων με εξαίρεση τις δύο πρώτες αναμετρήσεις. Γενικά τα ποσοστά του πάνε λίγο προς τα πάνω με μια τάση σταθεροποίησης γύρω στο 8,5%. Για τον Συνασπισμό (μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ) πρέπει πρώτα να εξαιρέσουμε τις Δημοτικές του 1998, θεωρώντας τις στατιστικό (τουλάχιστον) λάθος. Αν γίνει αυτό ο μέσος όρος ψήφων πάει στις 10.434 (με τυπική απόκλιση 2.000) και στα ποσοστά 5,88% (με τυπική απόκλιση 1,01%). Φαίνεται ότι ο ΣΥΝ πιέστηκε κατά την περίοδο ανόδου του δικομματισμού (2000-2004), ενώ το ΚΚΕ αύξανε τότε και ψήφους και ποσοστά, για να επανέλθει κάπως, ως ΣΥΡΙΖΑ, και να τείνει κι αυτός στις τρεις τελευταίες αναμετρήσεις να σταθεροποιείται γύρω στο 6,5%. Οι Οικολόγοι Πράσινοι, ως νέος παίκτης, παρουσιάζουν συνεχή άνοδο και τείνουν (αριθμητικά) να καταλάβουν τον χώρο που άφησε η αποχώρηση του ΔΗΚΚΙ. Τέλος μια μικρή άνοδο παρουσιάζουν οι δυνάμεις της Άκρας Αριστεράς που όμως κι αυτές στις τελευταίες αναμετρήσεις έχουν σταθερά ποσοστό 0,75%.
Σχήμα 7
Διακύμανση ψήφων Αριστεράς
Β = Βουλετικές (Εθνικές), Ε = Ευρωεκλογές, Τ = Τοπικές (Δημοτικές)
Με ανοιχτό κόκκινο το ΚΚΕ, με ροζ ο ΣΥΡΙΖΑ (ΣΥΝ), με κίτρινο το ΔΗΚΚΙ, με πράσινο οι Οικολόγοι Πράσινοι και με κεραμιδί η Άκρα Αριστερά. Με διακεκομμένες γραμμές οι γραμμικές παλινδρομήσεις. Για το ΚΚΕ η κλίση είναι ελαφρά ανοδική (278) αλλά ο συντελεστής συσχέτισης πολύ μικρός, μόλις 0,07. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αρνητική κλίση (-595) και μικρό, επίσης, συντελεστή συσχέτισης (0,18). Αν όμως εξαιρέσουμε τις Δημοτικές του 1998 αυτοί οι δείκτες αλλάζουν σε -105 και 0,03, αντίστοιχα. Η γραμμική παλινδρόμηση του ΔΗΚΚΙ έχει, φυσικά, την πιο έντονη αρνητική κλίση (-772) και κάπως μεγαλύτερο συντελεστή συσχέτισης (0,29). Αντιθέτως, βέβαια, οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουν την ισχυρότερη θετική κλίση (927) και μακράν τον πιο μεγάλο συντελεστή συσχέτισης (0,85), δηλαδή η υποθετική ευθεία της παλινδρόμησης προσεγγίζει αρκετά καλά την καμπύλη των ψήφων τους. Η παλινδρόμηση της Άκρας Αριστεράς, τέλος, έχει τη μικρότερη -σε απόλυτη τιμή- κλίση (75) κι ένα μέτριο συντελεστή συσχέτισης (0,35).
Σχήμα 8
Διακύμανση ποσοστών Αριστεράς
Β = Βουλετικές (Εθνικές), Ε = Ευρωεκλογές, Τ = Τοπικές (Δημοτικές)
Με ανοιχτό κόκκινο το ΚΚΕ, με ροζ ο ΣΥΡΙΖΑ (ΣΥΝ), με κίτρινο το ΔΗΚΚΙ, με πράσινο οι Οικολόγοι Πράσινοι και με κεραμιδί η Άκρα Αριστερά. Με διακεκομμένες γραμμές οι γραμμικές παλινδρομήσεις. Η εικόνα είναι παρόμοια μ' αυτή της διακύμανσης των ψήφων.
