Η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου σε αλβανικά και ιρανικά. Δύο ποιήματα από την «Τέταρτη Διάσταση», «Το παράθυρο» και το «Οταν έρχεται ο ξένος» θα ζωντανέψουν στη σκηνή του θεάτρου «Χώρα». Ερμηνευτές; Ο Αλβανός Ενκε Φεζολάρι και ο Ελληνοϊρανός Βασίλης Κουκαλάνι.
Τον Φεζολάρι καθοδηγεί η 25χρονη Ελένη Αγγελοπούλου, κόρη του κορυφαίου Ελληνα σκηνοθέτη Θόδωρου, στο πρώτο της θεατρικό εγχείρημα. Η Ελένη, που σπούδασε σινεμά στο Λονδίνο, ετοιμάζει τη νέα της πολιτική ταινία με προσωρινό τίτλο: «Ποιος σκότωσε;». Πριν από τρία χρόνια έκανε το ντεμπούτο της στη Δράμα, με την ποιητική «Μνήμη ακίνητη». Η ποίηση είναι στο επίκεντρο και στη θεατρική της δουλειά, παρ' όλο που πρόκειται για μια ζωντανή και εξωστρεφή παράσταση, όπου το γέλιο διαδέχεται το κλάμα.
Στο «Παράθυρο», ένα από τα πιο θεατρικά ποιήματα του Ρίτσου, ένας άντρας την ώρα του δειλινού στέκει μπρος στο ανοιχτό παράθυρο και απευθύνεται στον παλιό του φίλο, που μένει στο πλάι σιωπηλός. Μιλά για τη ζωή και τους ανθρώπους έξω, τον κόσμο πέρα, τη θάλασσα, τον ουρανό, το φεγγάρι. Αλλά και για τον ίδιο του τον εαυτό, όπως καθρεφτίζεται στο τζάμι ή στα μάτια των περαστικών. Αγκαλιάζει το μικρό σύμπαν της κοινωνίας των ανθρώπων, το κοσμικό σύμπαν, αλλά και το απέραντο σύμπαν της ψυχής του.
«Υποδυόμενος αυτό τον άνθρωπο έρχονται στο νου μου νοσταλγικές εικόνες της Αλβανίας», λέει ο Ενκε Φεζολάρι. «Μου θυμίζει ακόμα όλους τους μετανάστες που χαζεύουν τις ζωές που δεν έζησαν και που νιώθουν απίστευτα μόνοι». Ο Αλβανός ηθοποιός θα ερμηνεύσει το μονόλογο στη μητρική του γλώσσα, χωρίς υπέρτιτλους. «Είναι σαν να επανεγγράφει το έργο», λέει η Αγγελοπούλου και δηλώνει καταγοητευμένη από την αλβανική. «Είναι σαν τη γλώσσα της μουσικής που είναι παγκόσμια».
Αν η πρώτη παράσταση είναι καθαρά βαλκανική υπόθεση, στη δεύτερη η Ανατολή συναντά τη Δύση. Τον Βασίλη Κουκαλάνι σκηνοθετεί ο Γερμανοαυστριακός Μάρτον Σάρνχορστ. Στο «Οταν έρχεται ο ξένος» κυρίαρχη είναι η εσωτερικότητα, και η σιωπή παίζει σημαίνοντα ρόλο. «Η παράσταση ανοίγει το ερώτημα για το οικείο και το ανοίκειο και έχει να κάνει με την επίδραση του ξένου στοιχείου στην πορεία αυτογνωσίας της κοινωνίας, του πολιτισμού και εν τέλει του ίδιου του προσώπου», σημειώνει ο Σάρνχορστ.
Είναι το ίδιο που λέει με απλά λόγια η Αγγελοπούλου. «Σ' αυτή την παράσταση μιλάμε για τον "Αλλο", που τελικά είμαστε κι εμείς». Ή, ακόμα πιο ποιητικά, ο Ενκε Φεζολάρι: «Βγαίνουμε στη σκηνή εντελώς άοπλοι, με μόνο μας εφόδιο το μητρικό μας "γάλα"».
* Θέατρο Χώρα - Σκηνή Β' (Αμοργού 20, Κυψέλη). Από τις 10 Οκτωβρίου και για δέκα παραστάσεις, κάθε Παρασκευή (11.45 μ.μ.) και Κυριακή (9 μ.μ.). 15 ευρώ και 10 ευρώ (φοιτ.).
