Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις κυβερνήσεις της Ευρώπης να θέσουν τέλος στην άνιση και χωριστή εκπαίδευση για τα παιδιά Ρομά.Στις 20 Οκτωβρίου 2010, η Συνάντηση Υψηλού Επιπέδου του Συμβουλίου της Ευρώπης για τους Ρομά οδήγησε στη «Δήλωση του Στρασβούργου για τους Ρομά», η οποία καλεί τα κράτη μέλη να «λάβουν πλήρως υπ’ όψιν τις σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων…στην ανάπτυξη των πολιτικών τους για τους Ρομά» (στην παράγραφο 15).
Στη Σλοβακία, για παράδειγμα, η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας υποδεικνύει ότι χιλιάδες παιδιά Ρομά παραμένουν παγιδευμένα σε υποτυπώδη εκπαίδευση και σε ένα σχολικό σύστημα που εξακολουθεί να τα απορρίπτει. Σύμφωνα με μια έρευνα του 2009 σε περιοχές με μεγάλους πληθυσμούς Ρομά, τουλάχιστον τρεις στους τέσσερις μαθητές που παρακολουθούν Ειδικά Σχολεία (σχολεία για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή/και αναπηρίες) είναι Ρομά. Σε ολόκληρη τη χώρα ως σύνολο, οι Ρομά εκπροσωπούν το 85 τοις εκατό των παιδιών που παρακολουθούν ειδικές τάξεις. Ωστόσο, οι Ρομά συνιστούν λιγότερο από το 10 τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού της Σλοβακίας. Σε ορισμένα σχολεία που επισκέφθηκε η Διεθνής Αμνηστία, τα παιδιά Ρομά ήταν κυριολεκτικά κλειδωμένα σε χωριστές αίθουσες, διαδρόμους ή κτήρια, για να αποτρέπεται ο συγχρωτισμός τους με μαθητές που δεν είναι Ρομά.
Η ιδέα ότι το χωριστό μπορεί να είναι ισότιμο έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση εδώ και καιρό. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν μπορούν να συνεχίσουν να αρνούνται στα παιδιά Ρομά το δικαίωμά τους σε ίση μεταχείριση και πρόσβαση στην εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις. Η αποτυχία των κυβερνήσεων να υιοθετήσουν και να υλοποιήσουν αλλαγές που θα εξαλείψουν τις διακρίσεις, περιλαμβανομένου του τερματισμού του διαχωρισμού, θα επηρεάσει τις ζωές χιλιάδων παιδιών Ρομά.
Στη διάρκεια της εβδομάδας που ξεκινά στις 30 Νοεμβρίου, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης θα αναθεωρήσει την πρόοδο που πραγματοποιήθηκε από την κροατική, την τσεχική και την ελληνική κυβέρνηση ως προς την υλοποίηση ξεχωριστών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων εναντίον τους, καθεμία εκ των οποίων συμπέραινε ότι η κυβέρνηση παραβίαζε τα δικαιώματα των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις. Αυτές οι αποφάσεις δεν είναι σημαντικές μόνο για αυτές τις τρεις χώρες, αλλά και για άλλες κυβερνήσεις στην Ευρώπη που ανέχονται και συμβιβάζονται με μέτρα που προωθούν τις διακρίσεις στην εκπαίδευση των παιδιών Ρομά.
Στις 13 Νοεμβρίου 2007, το Τμήμα Μείζονος Συνθέσεως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων εξέδωσε μια απόφαση-ορόσημο σε μια υπόθεση που ήγειραν 18 παιδιά Ρομά κατά της Δημοκρατίας της Τσεχίας. Στην απόφασή του στην υπόθεση D.H και Λοιποί κατά της Δημοκρατίας της Τσεχίας, το Δικαστήριο απεφάνθη ότι η τοποθέτηση παιδιών Ρομά σε ειδικά σχολεία για μαθητές με ‘ήπιες διανοητικές αναπηρίες’ βάσει της εθνοτικής τους καταγωγής παραβίαζε την υποχρέωση της κυβέρνησης να διασφαλίζει την πρόσβαση των παιδιών στην εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις. Το Δικαστήριο υπενθύμισε στην κυβέρνηση τις υποχρεώσεις της, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, να θέσει τέλος σε αυτή την πρακτική και να αποκαταστήσει τις συνέπειές της στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.
Η Διεθνής Αμνηστία τρέφει βαθιά ανησυχία για το γεγονός ότι, τρία έτη μετά την έκδοση της απόφασης, χιλιάδες παιδιά Ρομά συνεχίζουν να λαμβάνουν υποδεέστερη εκπαίδευση σε σχολεία για μαθητές με ‘ήπιες διανοητικές αναπηρίες’. Πολλά άλλα παιδιά Ρομά διαχωρίζονται σε παραδοσιακά σχολεία μόνο για Ρομά, τα οποία επίσης προσφέρουν εκπαίδευση χαμηλότερης ποιότητας από εκείνη που παρέχεται στα παραδοσιακά σχολεία τα οποία παρακολουθούν κυρίως μαθητές που προέρχονται από τον πλειονοτικό πληθυσμό.
Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί για το γεγονός ότι η κατάργηση του διαχωρισμού και η εξάλειψη της χωριστής και άνισης εκπαίδευσης δεν έχουν ακόμα τεθεί στο κέντρο της τσεχικής εκπαιδευτικής πολιτικής και εξακολουθούν να μη θεωρούνται στόχος από τις αρμόδιες εκπαιδευτικές αρχές. Ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Εκπαίδευση χωρίς Αποκλεισμούς, που υιοθετήθηκε το Μάρτιο του 2010 και παρουσιάστηκε από την τότε κυβέρνηση ως το σχέδιο για την αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος, δεν αντιμετωπίζει τις διακρίσεις βάσει εθνοτικής καταγωγής ούτε περιλαμβάνει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την κατάργηση του διαχωρισμού στα τσεχικά σχολεία. Εν πάση περιπτώσει, ο τσέχος υπουργός Εκπαίδευσης Josef Dobe αναφέρεται ότι έχει αναβάλει την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης και έχει απορρίψει τροπολογίες σε δύο Κανονισμούς (που εκπονήθηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση σε διαβούλευση με ειδικούς και με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών), οι οποίες στόχευαν στην εξάλειψη ορισμένων από τους φραγμούς διακρίσεων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά Ρομά κατά την πρόσβαση στην εκπαίδευση σε παραδοσιακά σχολεία.
Μήνες μόλις μετά την απόφασή του κατά της Δημοκρατίας της Τσεχίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων εξέδωσε μια απόφαση κατά της Ελλάδας, σύμφωνα με την οποία οι αρχές είχαν παραβιάσει τα δικαιώματα σε μια εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις παιδιών Ρομά από την περιοχή Ψαρί του Ασπρόπυργου, στην Αττική. Το Δικαστήριο κατέληξε στα συμπεράσματά του εξαιτίας της αποτυχίας των αρχών να παράσχουν εκπαίδευση για τα παιδιά των αιτούντων στο τοπικό δημοτικό σχολείο, για το σχολικό έτος 2004-2005, και την επακόλουθη τοποθέτησή τους σε ένα ‘παράρτημα’ προκατασκευασμένων κοντέινερ, πέντε χλμ. μακριά από το τοπικό δημοτικό σχολείο, όπου φοιτούσαν μόνο παιδιά Ρομά. Στην απόφασή του, Σαμπάνης και Λοιποί κατά Ελλάδας, το Δικαστήριο απεφάνθη περαιτέρω ότι η εκδήλωση ορισμένων «περιστατικών ρατσιστικού χαρακτήρα» (από γονείς που δεν ήταν Ρομά στην περιοχή) είχε αντίκτυπο στην απόφαση των αρχών να θέσουν τα παιδιά Ρομά σε χωριστή εκπαίδευση.
Η έρευνα που διεξήχθη το Μάιο του 2010 από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Αρχών του Ελσίνκι, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δικαιωμάτων των Ρομά και την Ελληνική Ομάδα για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων, σε 28 κοινότητες Ρομά σε όλη την Ελλάδα, υποδεικνύει ότι ορισμένα παιδιά Ρομά σε ολόκληρη την Ελλάδα εξακολουθούν να μην εγγράφονται στο σχολείο και πολλά από εκείνα που έχουν εγγραφεί υφίστανται διαχωρισμούς σε σχολεία ή τάξεις. Μια υποβολή ΜΚΟ προς την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για την υλοποίηση, εκ μέρους της κυβέρνησης, της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στην υπόθεση Σαμπάνης και Λοιποί κατά Ελλάδας εγείρει ανησυχία ότι «δυόμισι έτη μετά την έκδοση της απόφασης, τα παιδιά Ρομά, περιλαμβανομένων των αιτούντων, παραμένουν σε ένα περιβάλλον χωριστής εκπαίδευσης και δεν έχουν καταβληθεί πραγματικές προσπάθειες για τη βελτίωση των ποσοστών.
Τον Ιούνιο του 2010, ο Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ανέφερε ότι ο «εκ των πραγμάτων διαχωρισμός» των μαθητών Ρομά επέμενε σε ορισμένα σχολεία της χώρας.
Η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ανησυχητικό και απογοητευτικό ότι οι κυβερνήσεις της Δημοκρατίας της Τσεχίας, της Κροατίας και της Ελλάδας, των οποίων οι εκπαιδευτικές πρακτικές διακρίσεων έχουν προσδιοριστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, δεν έχουν ακόμα υιοθετήσει αποτελεσματικά διορθωτικά μέτρα.
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί αυτές και άλλες κυβερνήσεις της Ευρώπης να θέσουν τέλος στις πρακτικές διακρίσεων που οδηγούν στο διαχωρισμό των παιδιών Ρομά σε χωριστή και άνιση εκπαίδευση. Είναι απαραίτητη η ανάληψη δράσης, κατά προτεραιότητα, για να διασφαλιστεί η πλήρης ένταξη των παιδιών Ρομά σε παραδοσιακά ενιαία σχολεία.
Αυτό το έργο είναι μέρος της εκστρατείας «Απαιτούμε αξιοπρέπεια» της Διεθνούς Αμνηστίας, η οποία στοχεύει να τερματίσει τις παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων που κινούν και βαθαίνουν την παγκόσμια φτώχεια. Η εκστρατεία θα κινητοποιήσει ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο να απαιτήσουν από κυβερνήσεις, οργανισμούς και άλλους φορείς που έχουν εξουσία να ακούσουν τις φωνές εκείνων που ζουν στη φτώχεια και να αναγνωρίσουν και να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους
Διεθνής Αμνηστία
Γραφείο Τύπου και Προβολής
